امیرحسین حاجیان، مسئول کمیته کسب‌وکارهای کوچک و متوسط دفتر مطالعات رونق تولید و کارشناس اقتصادی در گفت‌وگویی با کارآفرین نیوز به موانع تحقق کارآفرینی در کشور پرداخت.

وی در خصوص نقش کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در پیشرفت اقتصادی کشورها گفت: امروزه اهمیت بنگاه‌های کوچک و متوسط به‌ عنوان رکن مهمی از اکوسیستم اقتصادی هر کشور بر کسی پوشیده نیست. چرا که بیش از ۹۰ درصد بنگاه‌های اقتصادی جهان را بنگاه‌های کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند. همچنین ۵۵ تا ۹۹ درصد از تولید ناخالص داخلی کشورها یا همان GDP از طریق این کسب‌وکارها ایجاد می‌شود.

 وی در ادامه گفت:  حدود ۵۰ درصد از نیروی کار جهان نیز در این کسب‌وکارها مشغول به فعالیت هستند. طبق گزارش سازمان توسعه و همکاری اقتصادی OECD در ۳۰ کشوری که دارای بالاترین درآمد در سطح جهان هستند بیش از دو سوم افراد شاغل در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط فعالیت می‌کنند. همچنین در کشورهای جنوب شرقی آسیا، بیشتر از ۹۵ درصد از کل بنیان اقتصادی این کشورهای از طریق SME ها اداره می‌شود.

این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: در کشور ما نیز این صنایع بیش از ۹۴ درصد از صنایع کشور را شامل می‌شوند. به دلیل برخورداری از پتانسیل لازم جهت بهبود توزیع درآمد، ایجاد اشتغال، کاهش فقر، رشد اقتصاد و خلق کارآفرینی نقش حیاتی در کشورهای درحال‌توسعه ایفا می‌کنند.

نوآوری؛ کلید واژه شرکت های دانش بنیان

حاجیان از نوآوری به‌ عنوان کلیدواژه شرکت‌های دانش‌بنیان یادکرد و گفت: عموماً مشاهده شده است که نوآوری و کارآفرینی با شرکت‌های کوچک آغاز می‌شود و تحقیقات نشان داده است که بیشتر از ۹۵ درصد از نوآوری‌ها مربوط به این نوع کسب‌وکارها است. اقدام به نوآوری در خلاقیت در شرکت‌های بزرگ با ریسک‌های بزرگ همراه است به همین دلیل شرکت‌های بزرگ کمتر به سراغ نوآوری‌های بزرگ می روند.

مسئول کمیته کسب‌وکارهای کوچک و متوسط دفتر مطالعات رونق تولید دانشگاه امام صادق ، موانع تحقق کارآفرینی را این‌گونه تشریح کرد: اولین و مهم‌ترین دلیل آن به دشواری تأمین مالی و دریافت وام از بانک‌ها مربوط می‌شود. این عامل در دهه گذشته همواره پیشروی کارآفرینان بوده است. باتوجه‌ به اینکه صنایع کوچک و متوسط برای تأمین سرمایه در گردش نیاز به تولید حمایت دارند. این تأمین مالی و تسهیلات خیلی به آنها کمک خواهد نمود.

وی تصریح کرد:‌ با در نظر گرفتن این مسئله که حجم نقدینگی در کشور در سال‌های اخیر بسیار رشد کرده است، به‌سادگی می‌توان نتیجه گرفت این نقدینگی به سمت فعالیت‌های غیرمولد رفته و این خود عاملی شده است برای عدم تولید و عدم کارآفرینی است.

 حاجیان افزود: عامل بعدی غیرقابل‌پیش‌بینی بودن و تغییر قیمت مواد اولیه است. یکی از عواملی که باعث رنجش تولیدکننده می‌شود نوسانات قیمت است که ابزار برنامه‌ریزی را از کارآفرین می‌گیرد.

این کارشناس اقتصادی از تاثیر مسائل سیاسی بر روی اقتصاد به‌عنوان عامل دیگر عدم تحقق کارآفرینی یادکرد و گفت: این مسائل و مقررات دست و پا گیر هم عامل دیگری در خصوص موانع تحقق کارآفرینی است. مقررات دفعی و سیاست‌های ناپایدار نه‌تنها فرایند تولید را مختل می‌کند بلکه ناامیدی کارآفرین را نیز در پی دارد که این از هر چیزی برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط زیان‌بارتر است. مشاهده چنین موانعی تولیدکننده را به سمت فعالیت‌های غیرمولد سوق می‌دهد.

وی در ادامه گفت: عامل بعدی مربوط به مالیات است باتوجه‌ به اینکه این کسب‌وکارها در ابتدا مسیر رشد هستند. مالیات‌های متنوع باعث کندی رشد این کسب‌وکارها شده که نیاز است در این‌خصوص تصمیماتی از سوی مسئولین اتخاذ گردد.

حاجیان به نقش قوای سه‌گانه در خصوص کسب‌وکارهای کوچک و متوسط اشاره کرد و گفت: در رویه فعلی از صاحبان کسب‌وکار ضمانت‌های سنگین مطالبه می‌کنند. ازآنجایی‌که این کسب‌وکارها در ابتدای مسیر خود قرار دارند ارائه چنین اسنادی برای آنها مقدور نیست. همچنین مقررات حاکم بر فضای اخذ مجوز کارآفرین را بی‌انگیزه می‌کند. سامانه ای یکپارچه که کارآفرینان در آن وارد شوند و مراحل اخذ مجوز را طی نمایند وجود ندارد.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: شروع کسب‌وکار بسیار اهمیت دارد. به دلیل تعدد قوانین و دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده و مجوز دهنده، فرایندی که یک فرد برای شروع کسب‌وکار خود باید طی کند بیش از ۷۲ روز است. این موضوع باعث کاهش انگیزه کارآفرینان شده است. البته سامانه‌هایی برای تسهیل این روند به وجود آمده مثل پنجره واحد فیزیکی شروع کسب‌وکار که تا بحال در تسهیل این فرایند چندان موثر نبوده است ..

وی اضافه کرد: مورد بعدی در مقررات تعارض منافع بوده که مشاهده شده یک سازمان در صدور مجوزی ذی‌نفع بوده و با دادن مجوز به کارآفرینی این سازمان برای خود رقیب سازی می‌نماید که این خود یک مانع بزرگ است.

 وی گفت: مدیریت واردات صادرات نیز باید توسط قوای سه‌گانه به‌طورجدی پیگیری شود. بسیار مشاهده شده نمونه کالای مشابه داخلی، کالای خارجی وارد شده است که باعث شده بازار محصول اشباع شده و تولیدکننده در توزیع محصول به مشکل بربخورد.

آموزش؛ بخش سازنده در فرهنگ و سبک زندگی

حاجیان به نقش خانواده، آموزش‌وپرورش و دانشگاه‌ها در کارآفرینی اشاره کرد و گفت: نقش خانواده به‌عنوان اولین نهاد و بعد از آن مدرسه و دانشگاه در اینجا کسب‌وکارهای موفق نقش کلیدی است. آموزش بخش سازنده در فرهنگ و سبک زندگی است. کشورهای پیشرو در کسب‌وکارهای کوچک یک برنامه‌ریزی جهت توسعه مدیریت و ارتقای محیط کسب‌وکار در مدارس و دانشگاه‌ها داشته‌اند. اما در کشور ما توجه کمی می‌شود.

وی در ادامه گفت: رشد نوآوری در شخصیت دانش‌آموز با حضور در کلاس و حفظ کردن حاصل نمی‌شود. لازم است که محیط آموزش از کلاس فراتر رود. فرد باید نسبت به مسائل تفکر کند و پاسخ خلاقانه برای آن بیابد. فرهنگ غالب جامعه ما اجتناب از ریسک و حرکت در حاشیه امن است البته ریسک‌پذیری با حرکت بی‌محابا تفاوت دارد. ریسک‌پذیری یعنی غلبه بر شک تردید بعد از بررسی جوانب مختلف در ایده‌های نو ایجاد شده

در سیستم آموزشی ، معلمین و اساتید پرورش‌یافته یک سیستم ریسک‌گریز هستند و خود به دنبال کار کامندی و استخدام  بودند به همین دلیل خیلی سخت استه کارآفرین تربیت کنند .

حاجیان در پایان گفت: حوزه SME با وجود تأثیر در جامعه مورد غفلت واقع شده که لازم است یک سیاست‌گذاری جدی و دقیق نسبت به آن صورت گیرد. چه در حوزه آموزش و چه در حوزه مقررات زائد و تسهیلات و وام‌دهی لازم است فکر جدیدی  شود تا محیط کسب‌وکار در کشور ارتقا یابد.