به گزارش کارآفرین نیوز؛ همه ساله روز جهانی زنبور عسل در ۲۰ مه مصادف با ۳۰ اردیبهشت جشن گرفته می‌شود. در واقع هدف از روز جهانی زنبور عسل تاکید بر نقش زنبورها و سایر گرده افشان‌ها در اکوسیستم است. زنبورها و سایر گرده‌افشان‌ها به‌طور فزاینده‌ای در معرض تهدید قرار دارند در حالیکه گرده افشانی یک فرایند اساسی برای بقای اکوسیستم‌ها به‌حساب می‌آید و بیش از ۷۵درصد از محصولات غذایی جهان و ۳۵درصد از زمین‌های کشاورزی به گرده افشانی بستگی دارند.
به غیر از موضوع مهم گرده افشانی، عسل به عنوان یکی از محصولات مورد علاقه بشر از دیرباز تا کنون بوده است. پیدا شدن دشنه مفرقی در استان لرستان منقّش به شکل زنبور عسل و متعلق به حدود ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد که اکنون در موزه شهر بروکسل می باشد، معرف قدمت آشنایی ایرانی ها با این حشره مفید است.
از گذشته تا کنون از عسل در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شده است زیرا مهمترین خاصیت عسل، ضد میکروب بودن آن است. در حالیکه عسل یک ماده کاملاً خوراکی است و باید محیط خوبی برای پرورش میکروب ها باشد، ولی میکروب ها در معرض عسل نابود شده و اجساد آنها نیز به مرور از بین می رود زیرا عسل حاوی آنتی بیوتیک و آنزیم دیاستاز است. در گذشته از این خاصیت عسل برای از بین بردن پینه های دست و پا سود می جستند. عسل طبیعی از ۲۵۰۰ سال پیش توسط انسان ها در اقصی نقاط جهان مورد استفاده قرار گرفته است.
زنبورها در معرض تهدید
زنبوردار کسی است که کارش جمع آوری عسل و سایر محصولات تولید شده توسط کندو مانند بره موم، موم، موم و ژله رویال یا گرده افشانی زنبوران و همچنین مراقبت از کندو و زنبور برای گرفتن محصول بهتر است و در نهایت عرضه عسل به بازار.
یکی از مشکلات بازار عسل، عدم تشخیص عمومی در مورد عسل با کیفیت و کم کیفیت است که باعث شده اغلب عسل کم کیفیت را بجای عسل باکیفیت معرفی کنند. هرچند تشخیص عسل با کیفیت به سختی و تنها از طریق تست و آزمایش نمونه عسل در آزمایشگاه امکان‌پذیراست ولی روش‌هایی وجود دارد که مردم عادی نیز بتوانند تا حدودی عسل مرغوب را از سایر عسل‌ها تشخیص دهند مثلا اگرعسل خوب را درآب سرد قرار دهیم به سرعت خودش را می‌گیرد و سفت می‌شود و به سختی درآب سرد مخلوط می‌شود.
زنبورها در معرض تهدید هستند چرا که اکنون میزان انقراض گونه‌ها به دلیل تاثیرات فعالیت‌های انسانی ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ برابر بیشتر از حد طبیعی است و شیوه‌های کشاورزی فشرده، تغییر کاربری زمین، سموم دفع آفات و دمای بالای هوا همراه با تغییرات اقلیمی همه مشکلاتی را برای جمعیت زنبورهای عسل ایجاد می‌کنند.
درآمدزایی با ملیتین و ژل رویال
به غیر از عسل به عنوان درآمد اصلی زنبورداران ایران و داشتن رتبه چهارم دنیا از لحاظ تولید عسل پس از چین، آمریکا و ترکیه، ماده ملیتین از زهر زنبور عسل جداسازی می‌شود و در صنعت دارویی برای ساخت واکسن، دارو و کیت‌های تشخیص سرطان استفاده می‌شود. ملیتین ۶۰ درصد زهر زنبور عسل را تشکیل می‌دهد و هر میلیگرم آن در بازار جهانی ۱۰۰ دلار قیمت دارد و در سال گذشته ۴۰۰ گرم ملیتین به گرجستان صادر شد.
امروزه حجم استحصال زهر در حال افزایش است اما با توجه به اینکه شرایط خاصی باید لحاظ شود و این کار پروسه سختی دارد زنبوردارها کمتر در این زمینه ورود پیدا می‌کنند این در حالی است که زنبور عسل ایرانی به دلیل اینکه در اقلیم‌های متفاوت فعالیت می‌کند، میزان میلیتین آن بسیار با ارزش‌تر از کشورهای خارجی است.
با ورود انتقال تکنولوژی تولید ژل رویال از چین به ایران، علاوه بر تجاری‌سازی این محصول، درآمدزایی خوبی برای زنبورداران ایجاد شده است. در حال حاضر در بازار داخلی هر کیلوگرم ژل رویال ۲۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد.
همچنین گرده‌گل، بره‌موم و موم زنبورعسل از دیگر محصولات زنبورعسل است که تولید آن ارزش اقتصادی مناسبی به همراه دارد.
۱۱۲ هزار تن تولید عسل
زنبور عسل نهاده مهم و تاثیرگذار بر میزان تولید و کیفیت محصولات کشاورزی است، بر همین اساس مبنا بر این است که این حشره مفید به عنوان «نهاده زنده بخش کشاورزی» معرفی شود و مانند سایر نهاده‌ها از یارانه و توجه ویژه حمایتی برخوردار گردد.
البته یکی از مشکلات زنبورداران، تلفات زنبورهای عسل به دلیل سمپاشی است اگرچه بر اساس برآوردها، میزان تلفات زنبورهای عسل به شدت اسفند ۱۳۹۹ و اوایل سال ۱۴۰۰ نیست اما به استناد گزارش سازمان دامپزشکی کشور، طغیان بیماری «نوزما» اصلی‌ترین علت مرگ زنبورعسل‌ها بوده که البته بخشی از دلایل طغیان این بیماری، بروز استرس ناشی از خشکسالی و شوک‌های ناشی از سوءتغذیه و کاهش ایمنی زنبورهای عسل است.
علاوه بر بیماری، عوامل دیگری نیز مانند عدم هماهنگی در سمپاشی باغات و مزارع با زنبورستان‌ها باعث تلفات زنبورهای عسل است در حالیکه کشاورزان و باغداران، قبل از سمپاشی باید زنبورستان‌ها را مطلع کنند تا اقدام به جابه‌جایی کندوها نمایند.
در بسیاری از کشورها بخشی از درآمد کشاورزی به توسعه زنبورستان‌ها اختصاص می یابد، چراکه زنبورعسل تولیدات کشاورزی را از نظر کمیت و کیفیت ارتقاء می‌دهد.
همچنین میزان تولید عسل در کشور بر اساس آخرین آمار سرشماری زنبورستان‌ها ۱۱۲ هزار تن می باشد.
رتبه چهارم در دنیا
صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری از سال ۹۳ با سرمایه ۲۰ میلیارد تومان شروع به کار کرد و اکنون ۲۵۰ تعاونی و اتحادیه زنبورداری عضو این صندوق هستند.
براساس آمارها در سال ۹۹ اکثر زنبوردارانی که در سرشماری سال ۱۳۹۸ شرکت داشتند، دفترچه یا شناسنامه زنبورداری دریافت کردند که این دفترچه به عنوان اوراق بهادار محسوب می‌شود و قابلیت‌های مختلفی از جمله دریافت تسهیلات بانکی را دارد اما به دلیل شیوع کرونا، سرشماری سال ۱۳۹۹ انجام نشد.
در سال ۹۸ نزدیک ۱۱۲ هزار و ۵۰۰ تن عسل، سه تن و ۳۰۰ گرم ژل رویال، ۲۸۵ تن گرده گل، ۱۲۴ تن بره موم و ۲ هزار و ۲۲۰ تن موم در کشور تولید شد.
بر اساس آخرین سرشماری سال ۹۸، حدود ۹۸ هزار زنبورستان و نزدیک به ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار کلنی زنبور عسل در کشور وجود دارد که باعث شده ایران به لحاظ تعداد کلنی زنبورعسل و میزان تولید عسل در رتبه چهارم جهان قرار دارد.
کیفیت و بسته بندی، عامل صادرات عسل
صادرات عسل، به غیر از کیفیت، نیاز به بسته بندی‌های زیبا و استاندارد دارد. بسته بندی باید دارای برچسب استاندارد باشد و همچنین اطلاعات مربوط به عسل، به زبان انگلیسی روی آن درج شود.
برای صادرات عسل باید گواهینامه‌های استاندارد، گواهی بهداشت، گواهی سازمان غذا و دارو و تاییدیه‌های ارزش تغذیه‌ای عسل دریافت شود. تحقیق و کسب اطلاعات و داده‌های ارقامی صادرات عسل در سال‌های گذشته به شما کمک می‌کند تا از وضعیت بازار آگاه شوید.
عسل ایران اغلب به کشورهای اطراف خلیج فارس نظیر عراق، لبنان، قطر، کویت، امارات، عمان، بحرین و کشورهای ترکیه، روسیه، قزاقستان، افغانستان، آذربایجان، چین، مالزی و آلمان صادر می‌شود.
صادرات عسل ایران با توجه به نوع آن، مدل بسته بندی، قیمت ارز و کیفیت متفاوت است. پرفروش‌ترین عسل‌های صادراتی، عسل ارگانیک، عسل چهل گیاه و عسل کوهی است.
از انواع عسل صادراتی می‌توان به عسل آویشن، عسل گون، عسل بهار نارنج، عسل طبیعی، عسل اقاقیا، عسل رازیانه، عسل کُنار، عسل وحشی و عسل مانوکا اشاره کرد، البته هر کدام از این عسل‌ها طعم و مزه منحصر به فردی دارد که می‌توان با رنگ، بو و مزه، آنها را از هم تشخیص داد هر چند قاچاق عسل می‌تواند تهدیدی برای صنعت زنبورداری باشد.
دو عامل موجب کاهش صادرات عسل به اروپا شده است، اول اینکه کیفیت عسل صادراتی ایران مورد تایید اروپا نیست زیرا داروهای کندو باید از خارج کشور تهیه شود تا سلامت و کیفیت کندو تضمین شود ولی داروها در ایران تولید می‌شوند و استانداردهای لازم در آنها رعایت نشده است. همچنین در سال‌های گذشته، ملکه‌های زنبور با نژادهای ضعیف به ایران وارد شده‌اند که برای بهتر شدن کیفیت عسل باید روی ژنتیک ملکه کار شود.
دلیل دوم برای کاهش صادرات عسل به اروپا، این است که تعداد شیشه بسته بندی عسل کم شده و سازمان اتحادیه اروپا هر شیشه‌ای را تایید نمی‌کند.
در حالیکه در سال ۲۰۱۹ ارزش صادرات عسل طبیعی در دنیا قریب ۲ میلیارد دلار بوده است قاره اروپا بیشترین سهم صادرات را به خود اختصاص داده است و کشور چین بزرگ ترین صادرکننده عسل طبیعی در دنیا بود. از سوی دیگر ترکیه طی ۴ ماه اول سال ۲۰۲۱ به ۴۰ کشور به‌ویژه آمریکا، آلمان، کویت و بلژیک به ارزش ۹.۵ میلیون دلار عسل صادر کرده است.
نظر شما