به گزارش کارآفرین نیوز، کمتر از یک ماه دیگر، دولت لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ را به مجلس ارائه خواهد داد. نقدینگی و تورم، رشد اقتصادی، ارز ۴۲۰۰ تومانی، یارانه‌ها، مالیات، طرح‌های عمرانی نیمه‌کاره، مسکن، بیکاری و ... از مهم‌ترین کلید واژه‌های تیم اقتصادی دولت است که در ماه‌های اخیر به آن اشاره داشته‌اند.
از طرفی بودجه به‌عنوان برنامه جامع پیشروی دولت در سال آینده شناخته می‌شود و به گواه کارشناسان، بودجه چشم‌انداز روشنی از برنامه‌های کشور را ارائه می‌دهد و نباید به‌مانند سال قبل بر اساس احتمالات ارائه و تصویب شود.
همواره در زمان ارائه لایحه بودجه، موضوع منابع و درآمدهای دولت از اهمیت بالایی برخوردار بوده و پیش‌بینی دقیق مصارف و هزینه‌ها باید بر اساس درآمدها باشد، موضوعی که در سالیان اخیر به آن توجه نشد و همواره دولت با کسری بودجه مواجه بوده است.
البته موضوع کسری بودجه به چند سال اخیر مربوط نبوده و تقریباً در همه دولت‌ها این معضل بزرگ وجود داشته و حدود ۸۰ سال از این ماجرا می‌گذرد، بااین‌وجود هیچ دولتی برنامه مشخصی برای حل آن ارائه نکرده بود.
موضوع بعدی به درآمدهای نفتی کشور مربوط می‌شود که پس از خروج آمریکا از برنامه با کاهش شدیدی مواجه بوده است.
با اینکه در اسناد بالادستی ، نظیر برنامه‌هایی پنج‌ساله توسعه و سند جامع اقتصاد مقاومتی به کاهش وابستگی کشور به درآمدهای نفتی اشاره شده اما مجالس و دولت‌ها به این اصل بی‌توجه بوده و تنها هنگامی که کشور با مشکل فروش نفت مواجه بود، برنامه‌هایی برای خروج اقتصادر از نفت محوری ارائه کرده بودند که این طرح‌ها نیز پس از مدتی به دلیل فروش مناسب نفت، از یادها فراموش شد.
بی‌تردید زمان آن رسیده که قطع وابستگی به نفت که شعار همیشگی مسئولین بوده، محقق شود.
به عقیده کارشناسان، دستیابی به درآمدهای پایدار یعنی مالیات تنها راه‌حل رهایی دولت از خطر کسری بودجه است. البته نظام مالیاتی از سالیان دور در ایران اجرا شده است اما به جایگاه و کارکرد اصلی خود دست پیدا نکرده است.
به عقیده کارشناسان، فرار مالیاتی و معافیت‌های مالیاتی بی‌دلیل، دو مشکل اساسی در کشور است.
فرار مالیاتی موضوعی مهمی که مورد تاکید مسئولان کشور بوده است اما به دلیل عدم وجود عزم جدی، بخش بزرگی از درآمدهای کشور تا به امروز محقق نشده است.
به گفته رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی کشور، میزان فرار مالیاتی کشور در حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است. به طور مثال گزارش تفریغ بودجه سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که تنها ۳۵ درصد از پزشکان و وکلا کشور، اقدام به ثبت‌نام در سامانه مالیاتی کرده‌اند که حکایت از فرار مالیاتی در این مشاغل است.
از سوی دیگر معافیت‌های مالیاتی فراوان، ایران را از دستیابی به درآمدهای مالیاتی دور کرده است. بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، ۱۴ ماده قانونی وجود داشته که به‌موجب آن افراد از پرداخت مالیات معاف هستند. به عبارتی معافیت‌های مالیاتی طبق ماده‌های ۱۳۲ تا ۱۴۶ قانوان مالیات مستقیم (ماده ۱۴۳ مکرر نیز دارد) اعمال می‌شود که دراین‌بین ماده ۱۳۵ و ۱۴۰ حذف شده است.
بر اساس آمار های رسمی، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در ایران کمتر از ۱۰ درصد بوده، این درحالی است که برخی از کشور های همسایه ایران این نسبت به ۲۵ درصد هم می رسد.
کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند، در ایران مجازات فرار مالیاتی متناسب با جرم نبوده و این جرم اندک، مانعی برای فرار مالیاتی محسوب نمی‌شود.
کانادا تجربه موفق، مبارزه با فرار مالیاتی
شناسایی مودیان مالیاتی که در واقع صحت اطلاعات واردشده در اظهارنامه آن‌ها با واقعیت موجود اختلاف دارد و به بیان دیگر دارای فرار مالیاتی هستند، از مهم‌ترین اقدامات دستگاه‌های مالیات ستانی در کشورهای مختلف است.
در کانادا با بهره‌گیری از پیشرفت تکنولوژی مودیان از یکدیگر تفکیک می‌شوند. هوشمندسازی سیستمی بر علاوه بر افزایش درآمدهای دولت از طریق کشف فرارهای مالیاتی، هزینه و زمان مقابله با این پدیده را نیز کاهش می‌دهد.
نظام مالیاتی کانادا بر مبنای خوداظهاری است و به همین دلیل اداره مالیات این کشور موظف بوده که اطمینانی ایجاد کند که همه مودیان به وظایف خودشان عمل کنند.
حسابرسی مالیاتی در کانادا طی چهار مرحله صورت می‌گیرد. در مرحله اول اظهارنامه مالیاتی توسط مودیان ثبت می‌شود. سپس در مرحله دوم با بهره‌گیری از معیارهای مشخص شده و سیستم‌های هوشمند رایانه‌ای، اظهارنامه مورد پردازش قرار گرفته و در چهار سطح «ریسک بالا، ریسک متوسط به بالا، ریسک متوسط به پایین و ریسک پایین» رتبه‌بندی می‌شوند.
در مرحله سوم ارزیابی دستی صورت می‌گیرد در واقع کارشناسان اداره مالیات، بر اساس رتبه اعلام شده توسط سیستم هوشمند و همچنین شرایط بومی و منطقه‌ای مودیان مالیاتی را ارزیابی می‌کنند.
در مرحله آخر، حسابرسان و مسئولان تیم‌های بررسی، پرونده‌های مالیات دهندگان را بررسی و انتخاب می‌کنند.
برنامه آمریکا برای کاهش شکاف مالیاتی
کاهش شکاف مالیاتی، به معنی اختلاف مالیات بالقوه و مالیات وصولی، راهبرد مناسبی برای افزایش درآمدهای مالیاتی قلمداد می‌شود.
برنامه ایالات متحده برای بهبود امور مالیاتی دارای چهار ستون اصلی است. افزایش بودجه سازمان مالیاتی آمریکا، گسترش الزامات گزارش‌دهی مؤسسات مالی، سرمایه‌گذار در بهبود فناوری اطلاعاتت سازمان مالیاتی آمریکا و استفاده از ابزار تنظیم‌گری مالیاتی، چهار اصل این برنامه است.
بایدن وعده داده با اجرای این برنامه در طول یک دهه درآمد مالیاتی این کشور ۷۰۰ میلیارد دلار رشد خواهد داشت.
سازمان مالیاتی ایران، میزان این شکاف را در مقایسه با سایر کشورها مناسب ارزیابی کرده درحالی‌که شواهد می‌دهد میانگین نسبت شکاف مالیاتی به ظرفیت بالقوه مالیات ستانی در ایران حدود ۴۴ درصد و در کشورهای دیگر حدود ۱۵ درصد است.
بررسی دو کشور پیشرو اقتصادی نشان می‌دهد که ایران برای بهبود نظام مالیاتی باید ابتدا اقداماتی نظیر هوشمندسازی نظام مالیاتی و تقویت اطلاعات مالیاتی را انجام دهد. همچنین کاهش معافیت‌های مالیاتی کشور و تعیین مجازات فرار مالیاتی نیز امر ضروری بوده است که باید به آن توجه کرد.
بهره‌گیری از پایه‌های مالیاتی جدید نیز به‌عنوان راهکار دیگر شناخته می‌شود. به طور مثال در حوزه رمزارز در بسیاری از کشورهای پیشرفته نظیر آمریکا و ژاپن درآمد حاصل از خریدوفروش رمز از مشمول مالیات بر مجموع درآمد (بین ۱۰ تا ۵۰ درصد) بوده و یا در برخی کشورها از این درآمد مالیات بر عایدی سرمایه اخذ می‌شود.
بی‌تردید اصلاح نظام مالیاتی سبب می‌شود درآمد نفتی به سمت بخش عمرانی سوق داده شود و با این رویه هم مشکل کسری بودجه حل شود و هم فعالیت‌های عمرانی با سرعت بیشتری اجرا شود.
نظر شما