به گزارش کارآفرین نیوز، نشریه اکونومیست در گزارش اخیر خود به بررسی ویژگی‌های منحصر به فرد ژاپن پرداخته است که در ادامه بخشی از گزارش را مرور خواهیم کرد.
اکونومیست برای ژاپن شش راس (جغرافیای سیاسی ژاپن، اقلیم، شهرنشینی، ساختار جمعیتی، فرهنگ و اقتصاد ژاپن) ویژه در نظر گرفته است که همین ۶ راس باعث پویایی این کشور شده است.
جغرافیای سیاسی ژاپن
ژاپن کشوری بوده که در جنگ جهانی دوم کاملاً ویران شد و شهرهایی ناکازاکی و هیروشیما به واسطه بمب اتم کاملاً نابود شدند.
توکیو به عنوان مرکز ژاپن در آن مقطع دارای ۷.۵ میلیون نفر جمعیت بود که پس از جنگ، جمعیت این شهر به ۳.۵ میلیون نفر کاهش یافت، در واقع ژاپن بزرگ‌ترین بازنده جنگ جهانی بود. اما این کشور چگونه احیا شد.
نقطه اول بازسای ژاپن سال ۱۹۵۰ است و به بیان دیگر این کشور فوق پیشرفته، فقط ۷۰ سال قدمت دارد. با اینکه ژاپن در مقطع دومین اقتصاد جهان بوده، ولی می‌توان گفت این کشور موفق‌ترین اقتصاد جهان در ۷۰ سال اخیر است.
آنچه که جغرافیای سیاسی این کشور را متمایز می‌کند این بوده که ژاپن تعامل کاملی با آمریکا و چین به عنوان غول‌های اقتصادی جهان برقرار کرده است. ژاپن در عین حال که به عنوان بزرگ‌ترین متحد سیاسی آمریکا شناخته می‌شود، بزرگ‌ترین شریک تجاری چین نیز است. در واقع ژاپن در جغرافیایی سیاسی نقش یک بالانس را ایفا کرده است.
اقتصاد در دیپلماسی این کشور در سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم تعیین‌کننده بوده است. به تعبیر دیگر اقتصاد و تجارت، پشت فرمان دیپلماسی این کشور بوده است.آنچه که سیاست خارجی این کشور را تعیین کرده منافع اقتصادی و تجاری بوده است.
اقلیم
ژاپن کلکسیون بلایای طبیعی جهان نیز است. زمین‌لرزه‌های بزرگ، سونامی‌های وحشتناک، طوفان سهمگین، سیل‌های ویرانگر، جابه‌جایی زمین و آتش‌فشان همگی در این کشور به‌و فور وجود دارند.
مردم این کشور با ریسک همیشگی در حال زندگی هستند، اما ژاپن از ریسک اقلیمی خودت استفاده کرده و تاب‌آوری جامعه را افزایش داده و به مردم خودآموزش داده که چگونه با خطر زندگی کنند.
در واقع سیاست ژاپن این بوده گه جامعه خود را قبل از وقوع بلایای طبیعی آماده‌سازی کند. نکته جالب این است که فقط نباید به بحث مهندسی ژاپن توجه کرد، در واقع مهندسی ژاپن به‌گونه‌ای بوده که در موقع بلایای طبیعی کاملاً تاب‌آور بوده، اما سرمایه اجتماعی ژاپن باعث شده که بهره‌وری این فناوری افزایش یابد.
باید گفت ژاپن فقط دارای اماکن محکم نبوده، بلکه تدابیر سیاستی پیشگیری و مقابله با بلایای طبیعی این کشور منحصر به فرد است. همین تدابیر سبب شده که این کشور از انسجام اجتماعی بسیار بالایی برخوردار شود و در کمک‌کردن به یک قاعده اجتماعی و رفتاری در بین مردم ژاپن تبدیل شود.
شهرنشینی
توکیو شهری با ۳۷ میلیون نفر جمعیت به عنوان پُرجمعیت شهر دنیا شناخته می‌شود، با این وجود از نظر استاندارد و کیفیت زندگی چهارمین شهر دنیا است.
جالب اینجاست که شهرهایی آدلایت استرالیا، ولیکتون نیوزلند و اوزاکو ژاپن به عنوان سه شهر برتر از منظر کیفیت زندگی، جمعیتی بسیار کمتری از توکیو داشته و مجموع جمعیت این سه شهر نیز با توکیو برابری نمی‌کند.
شهر توکیو از جهت تمیز بودن خیابان، پاک بودن هوا، به وقت بودن سرویس‌های حمل‌ونقل، دسترسی به امکانات عمومی و حمل‌ونقل جزء باکیفیت‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شود. توکیو نمونه‌ای ارائه داده که می‌توان در کلان‌شهر زندگی کرد، بدون اینکه از کیفیت زندگی کاسته شود.
ژاپن و مترو
یکی از تدابیر ژاپن بعد از جنگ جهانی اولویت به سرویس حمل‌ونقل عمومی بود و در این مسیر مترو اولویت این کشور بود. در واقع شهرهای بزرگ ژاپن حول مترو ساخته شده یا گسترش پیدا کرده‌اند.
ویژگی کلان‌شهرهای ژاپن این بوده که شهر چندقطبی بوده و حول ایستگاه مترو بنا نهاده شده است، در واقع تمامی مراکز شهری این کشور از قبیل مراکز مهم سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، حول ایستگاه‌های مترو ساخته شده‌اند. ساخت این مراکز در نزدیکی ایستگاه‌های مترو سبب شده که مردم حداقل جابه‌جایی را داشته باشند. بزرگ‌ترین ایستگاه مترو در توکیو ۳.۴ میلیون نفر ژاپن را سرویس می‌دهد.
ساختار جمعیتی
ساختار جمعیتی این کشور بسیار خاص است. امید به زندگی این کشور تقریباً بالاترین در جهان است. بانوان ژاپن امید زندگی ۸۸ سال و مردان ۸۲ سال دارند. این به عنوان یک‌بار و مسئله شناخته نمی‌شود بلکه ویژگی خاصی بوده که مختص به ژاپن است.
تعریف ژاپن از امید به زندگی با کشورهای دیگر تفاوت داشته و امید به زندگی این کشور به معنی سلامتی جسمی، روانی و ذهنی است. یعنی اگر فردی ۸۸ سال عمر می‌کند تا ۷۸ سالگی زندگی سالم را تجربه کرده است.
این زندگی سالم در قالب یک پروژه بزرگ توسط سیاست‌گذاران این کشور تعریف شده که از تعبیر زندگی دوباره برای آن استفاده شده است.
در این زندگی دوباره، فرد بار دیگر مشغول به فعالیت شده و برای جامعه اثرگذار خواهد بود. ملاک ژاپن برای بازگشت به کار افراد کهن‌سال، بحث تولید ناخالص ملی نبوده و فقط برای شادکامی این امر صورت می‌گیرد.
ساختار سنی سومین اقتصاد جهان، نمونه بارز کهنسالی است و این کشور بیشترین تعداد افراد بالای ۶۵ سال را در جهان دارد و از طرف دیگر نرخ زاد و ولد ژاپن نیز پایین است.
پیش‌بینی می‌شود جمعیت ۱۲۰ میلیون نفری ژاپن، به تدریج کم شده و در سال ۲۰۵۰ به ۱۰۰ میلیون نفر کاهش پیدا کند.
نکته جالب در خصوص افراد کهن‌سال این کشور این است که این افراد به دنبال تاثیرگذاری در کشور بوده و در تمامی اموری که رای گیری صورت می‌گیرد، شرکت می‌کنند. از طرفی این قشر از جامعه ژاپن علاقه به هزینه‌کردن نداشته و به دلیل پس‌انداز بالای جمیعت کهن‌سال ژاپن، این کشور بالاترین نرخ پس‌انداز در جهان را دارا است.
جالب اینجاست که دولت ژاپن ۲۳۰ درصد GDP خود بدهکار است، اما این بدهی شوک اقتصادی در این کشور ایجاد نمی‌کند. در واقع ژاپن به مردم خود بدهکار بوده و همین امر تاثیر فراوانی در این زمینه داشته است.
نکته دیگر در خصوص جامعه این بوده که نرخ بازده اوراق قرضه ژاپن پایین‌تر نرخ در جهان است و مردم به سبب کسب سود این اوراق را خریداری نمی‌کنند، بلکه خرید این اوراق به دلیل کمک به دولت بوده است.
فرهنگ
سخت‌کوشی، مصرف کم و عدم اسراف، عدم احساس ثروتمند بودن، احساس تعلق اجتماعی و ... از ویژگی‌های منحصر به فرد مردم ژاپن است که شاید در هیچ کجای جهانی نمونه مشابه به آن مشاهده نمی‌شود.
اقتصاد ژاپن
دهه ۶۰، ۷۰ و ۸۰ میلادی سال‌های طلایی اقتصاد ژاپن بود. در این سه دهه عملکرد ژاپن فوق‌العاده قوی بود و این کشور به دومین اقتصاد جهان تبدیل شد. اما وقتی حباب دارایی‌های ژاپن ترکید، رکود گسترده در ژاپن حکم‌فرما شد و رشد اقتصادی این کشور کاهش یافت.
همین کاهش رشد اقتصادی و رکود سبب شد، تورم این کشور منفی شود. جالب اینجاست که بزرگ‌ترین تلاش بانک مرکزی ژاپن برنامه‌ریزی برای تورم مثبت بوده است. با وجود اینکه ترازنامه بانک مرکزی ژاپن دوبرابر شد اما تورم این کشور تغییر نکرد.
با وجود اینکه رشد اقتصادی این کشور صفر و یک درصد است اما این کشور، سومین اقتصاد برتر جهان محسوب می‌شود. اما چرا ژاپن به دنبال بالابردن تورم است؟ برای ایران که تورم بالای ۴۰ درصد را تجربه کرده، تصور تورم منفی بسیار مشکل است. در واقع تصور ما این بوده که در صورت تورم منفی، اوضاع بسیار عالی است.
اما تورم منفی به معنی کاهش قیمت است، یعنی در صورتی که شما دیرتر خرید کنید، کالا ارزان‌تر بوده و این به نفع شما است. اما این برای اقتصاد قابل قبول نبوده زیرا سبب می‌شود مردم هزینه نکرده و یا دیرتر هزینه کنند و در نتیجه کشور با مشکل تقاضا روبرو خواهد شد.
در واقع ژاپن به دلیل فناوری و بهره‌وری بالا، دارای عرضه بالایی است اما به دلیل بافت فرهنگی و تورم منفی مردم حاضر به خرید نیستند. در دورانی که کشورهای پیشرفته دنیا نگران افزایش تورم هستند، اقتصاد سوم دنیا، تنها کشوری بوده که هزینه تولید در آن افزایش نداشته است.
به سبب همین تورم منفی و عدم تقاضا، ژاپن مجبور بوده که به دنبال بازارهای جهانی باشد، لذا تورم مثبت یکی از برنامه‌های اساسی این کشور است.
الگوبرداری از ژاپن
ژاپن نمونه موفق اقتصادی است که تهدید را به فرصت تبدیل کرده است. این کشور به جای شعار انگاری و صرف وقت خود با جملاتی نظیر چه باید کرد، خطرات خود به فرصت تبدیل کرده است. کشوری که همیشه باید برای زلزله و سونامی آماده باشد، تاب‌آوری و خطرپذیری را در بین مردم جامعه خود افزایش داد.
نکته جالب‌توجه این بوده که ژاپن برخلاف ایران از منابع غنی معدنی و نفتی برخوردار نیست و در صورتی که مسئولین و مردم الگوبرداری مشابه ای از ژاپن داشته باشند، می‌توان انتظار داشت، اقتصاد ایران فراتر از ژاپن عمل کند.
نظر شما