به گزارش کارآفرین نیوز، یکی از بزرگترین چالش‌های مشتریان با بانک‌ها سازوکار دریافت تسهیلات است. بانک‌ها به نسبت سیاست کلان و قوانین داخلی خود شروطی مختلفی را برای اعطای تسهیلات در نظر می‌گیرند.

سخت‌‎ترین آنها ماندگاری بلند مدت سپرده در حساب، تهیه سفته، گواهی اشتغال و در نهایت ضامن است.  

ضرورت اعتبار سنجی مشتریان 

چراغ غول جادویی که می‌تواند الزام وجود تمام این موارد را از بین ببرد عملیات «اعتبارسنجی مشتریان» است. بانک‌ها می‌توانند با بررسی چندین متغیر به این نتیجه برسند که یک فرد می‌تواند اقساط بانک را پرداخت کند یا نه.

در نهایت پس از بررسی چندین متغیر یک امتیاز برای هر مشتری محاسبه می‌شود. در عین حال به دلیل پایدار بودن اعتبارسنجی برای خدمات دیگر، فرد تسهیلات گیرنده ترجیح می‌دهد اعتبار خود را مخدوش نکند.

رتبه اعتباری عددی است بین ۰ تا ۹۰۰ که بر مبنای رفتار هر شخص در شبکه بانکی کشور به وی اختصاص می یابد. هرچه این عدد بیشتر باشد، وضعیت اعتبـاری وی بهتـر بوده و ریسک معامله کمتر خواهد بود.البته اعتبارسنجی شاید در گفتار امری ساده به نظر بیاید اما اجرای آن نیاز به زیرساخت‌های شفاف ساز دارد.

برای مثال اطلاعات هویتی و مالی تمام مشتریان بانکی باید در سامانه‌ای تجمیع و بانک مرکزی به آنها نظارت داشته باشد. در کنار آن تمام تسهیلاتی قرار می گیرد که در نظام بانکی پرداخت شده و شرایط بازپرداخت آن در سامانه‌ای مجزا مشخص و قابل رصد باشد. از سوی دیگر شبکه بانکی باید با دیگر سازمان‌ها و ارگان‌ها که به هر شکلی بانک اطلاعاتی دارند در ارتباط باشد.

ملاک های اعتبار سنجی در دیگر کشورها 

 در اغلب کشورهایی که از طریق اعتبارسنجی خدمات بانکی ارائه می‌شود حدود ۱۰۰ متغیر تاثیرگذار برای روی نمره اعتبار در نظر گرفته می‌شود. محل زندگی، سابقه کیفری، شغل، تحصیلات از اصلی‌ترین این متغیرها هستند. حتی در کشوری مانند آلمان میزان سطح مطالعه روی اعتبار افراد تاثیر گذار است مدیران بانکی در این کشور معتقدند کسانی که بیشتر کتاب مطالعه می‌کنند بعید است تعهدی را بشکنند.

این امکان جذاب تا چند سال قبل در ایران به وجود نیامده بود اما در سال های اخیر اقداماتی در این باره انجام شده است بطوریکه تا حدودی در صدور دسته چک و تسهیلات برخی بانک نمره اعتبار سنجی تاثیر گذار است.

حیدر مستخدمین حسینی  معاون اسبق وزیر اقتصاد و از چهره‌های با سابقه اقتصادی پیشتر در این باره گفته بود: امروز به دلیل اینکه یک شرکت اعتبارسنجی مناسب در کشور وجود ندارد، وام‌ها توصیه‌ای و تلفنی شده‌اند. بسیاری از آقازاده‌ها با یک تماس تلفنی پدرشان به مدیران بانک وام میلیاردی می‌گیرند.

وام های سفارشی جایگزین اعتبارسنجی 

وی در خصوص فعالیت شرکت های اعتبار سنجی بانک ها، گفت: طبق توافقی که در ابتدای طراحی این شرکت‌ها صورت گرفت قرار شد حداقل ۲ الی ۳ شرکت اعتبارسنجی به صورت جداگانه امر اعتبارسنجی مشتریان بانک‌ها را انجام دهند اما امروز شاهد آن هستیم که تنها یک شرکت این کار را انجام می‌دهد که همین موضوع باب فساد و رانت را باز کرده است. شرکتی هم که ایجاد شده با سرمایه‌گذاری دولتی و سهامداری بانک‌هاست ،‌ که با این شرایط نمی‌توان از آن انتظاری داشت.

این اقتصاددان ادامه داد: سیستم اقتصادی ما در حال حاضر رانتی است و اگر اعتبارسنجی بدرستی شکل می‌گرفت این رانت‌ها حذف می‌شد و دیگر سیستم بانکی سالم بود.حال بعد از سالها رونق اعتبار سنجی در سراسر دنیا مهران محرمیان معاون فناوری نوین بانک مرکزی اخبار امیدوار کننده ای در این باره داد.

اعتبار سنجی در ایران ، خیلی دور ، خیلی نزدیک 

مهران محرمیان معاون فناوری های نوین بانک مرکزی گفت: رتبه اعتبارسنجی عددی است که برای شخص حقیقی و یا حقوقی تعیین می شود و احتمال اینکه شخص بتواند بدهی را بازگرداند ، مشخص می‌کند.

وی  ادامه داد: در اعتبارسنجی، اطلاعات رفتار مالی یک فرد را در طول زمان جمع آوری کرده و مشخص می شود فرد با اعتبار بالا یا مخاطره بالا است و در دو حوزه تمایل و توانایی فرد در بازپرداخت بدهی تقسیم بندی می شود.

به گفته وی ،‌ مجموعه این عوامل را در پایگاه اطلاعاتی قرار می دهیم ( شامل اطلاعات بدهی های قبلی یک فرد و زمانی که طول کشیده تا بازپرداخت آن را تکمیل کرذ).همچنین اگر فردی بدهی مالیاتی دارد، در کاهش اعتبار تاثیر دارد و میزان پرداختی هم در افزایش اعتبار تاثیرگذار است.

ارتباط اعتبارسنجی با تغییر رفتار اجتماعی 

وی ادامه داد: حتی در ادامه کار جرائم راهنمایی و رانندگی پر خطر هم در این سامانه ثبت می شود و این جرائم باعث کاهش امتیاز اعتباری فرد خواهد شد، بنابراین اعتبارسنجی منجر به تغییر رفتار اجتماعی افراد هم می شود به گونه ای که در بسیاری از کشورهای پیشرفته کسب امتیاز اعتبارسنجی دغدغه مهم افراد است.

محرمیان در خصوص پرداخت تسهیلات با رتبه اعتبارسنجی گفت:برای افراد در مرحله اول سقف تسهیلات کمتر است و بعد از پرداخت مناسب و کسب رتبه اعتبارسنجی سقف تسهیلات افزایش می یابد.

این مقام مسئول تصریح کرد: سامانه اعتبارسنجی در حال حاضر عملیاتی است و  تمامی شعب بانکی به آن دسترسی دارند. ضروری است که قبل از ارائه تسهیلات رتبه امتیاز اعتبارسنجی شخص حقیقی و حقوقی چک شود که این کار به صورت سیستمی انجام می شود.

وی تاکید کرد: اعتبارسنجی یک ابزار سیستماتیک برای تغییر رفتار مشتری در قبال نهادی که به آن بدهی دارد، محسوب می شود و در نهایت منجر به اصلاح رفتار اجتماعی هم خواهد شد.

محرمیان تصریح کرد: در حال حاضر اعتبارسنجی در بخش چک برگشتی و تسهیلات عملیاتی شده است و اجرای درست آن منجر به تسهیل دریافت وام می شود و حتی پرداخت وام به صورت غیرحضوری و بدون ضامن هم انجام خواهد شد.