به گزارش کارآفرین نیوز؛ طی روزهای اخیر ورود گرد و غبار به ایران، نه تنها سلامت شهروندان را به مخاطره انداخت، بلکه به کشاورزی استان های درگیر نیز آسیب وارد کرد. اولین آسیب گرد و غبار به بخش کشاورزی، نشستن آن بر روی برگ محصولات کشاورزی و کاهش میزان جذب نور و فتوسنتز و در نتیجه کاهش رشد و تولید محصول خواهد بود.

علاوه بر آن، برداشت لایه سطحی خاک یکی دیگر از خسارات ناشی از گرد و غبار در بخش کشاورزی است. لایه سطحی خاک از حاصل‌خیزی بالایی برخوردار است و در نتیجه اراضی کشاورزی را با کمبود املاح مواجه می کند. در مناطق جنگلی نیز با ورود گرد و غبار و پوشیدن سطح برگ و بستن روزنه های برگ، خشک شدن برگ و نهایتا نابودی درخت را شاهد خواهیم بود.

تاثیر گرد و غبار بر کشاورزی فراتر است تا جایی که از طریق تاثیر بر فرآیند فتوسنتز و هم‌چنین افزایش دمای برگ می‌تواند رشد و عملکرد گیاهان را تحت تاثیر قرار دهد و با فراهم کردن شرایط مساعد برای بروز بیماری ها و بر هم زدن توازن جمعیتی آفات در برابر حشرات سودمند و شکارچی و هم‌چنین تاثیر بر کاهش راندمان سم‌پاشی در گیاهان بر علیه آفات و بیماری ها، زمینه ایجاد خسارت و کاهش تولید در محصولات مختلف زراعی و باغی را به وجود می آورد.

کاهش مرغوبیت محصولات کشاورزی، کاهش عملکرد محصول در واحد سطح، افزایش استهلاک دستگاه‌های کشاورزی، و حتی کاهش بهره وری نیروی انسانی کشاورزان، همگی از آثار و عوارض پدیده گرد و غبار در کشاورزی است.

آثار گرد و غبار بر روی گندم و آب

در سال گذشته، در پژوهش مشترک عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری و پژوهشگران دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه کلن آلمان اثر گرد و غبار بر روی محصولات کشاورزی و هدر رفت آب در بخش وسیعی از مناطق مرکزی ایران بررسی شد.

دکتر مهدی بروغنی؛ عضو هیات علمی مرکز پژوهشی علوم جغرافیایی و مطالعات اجتماعی دانشگاه حکیم سبزواری در این مورد گفته بود: "نتایج حاکی از آن است که سالانه نزدیک به ۴ میلیون تُن گندم و ۳۸۱۱.۷۵ میلیون متر مکعب هدر رفت آب در اثر گرد و غبار به وجود می آید."

کانون گردوغبارها با منشاء خارجی عددی در حدود ۲۷۰ میلیون هکتار است که ۷ برابر کانون‌های داخلی است و میزان غبارخیزی آن‌ها ۱۸۰ میلیون تُن در هر سال است.

خیزش شدید گردوغبار که از ابتدای سال ۱۴۰۱ آغاز شده و در برخی روزهای بهار تا به امروز نیز ادامه داشته، آخرین آن نخواهد بود و طی سال‌جاری باید منتظر موج‌های متعدد ریزگرد باشیم. براساس اعلام ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار، بخشی از این گردوغبارها ناشی از شکل‌گیری جبهه‌های گردوغبار بین دو کشور سوریه و عراق است که هر دو کشور از سدسازی های ترکیه، آسیب دیده اند.

در فاصله کمی از محل خیزش موج گردوغبار، سد "ایلیسو" در جنوب شرق ترکیه قرار دارد که ۲۴ آبان سال گذشته افتتاح شد تا جلوی جاری شدن ۴۳ میلیارد مترمکعب آب را در بستر دجله و فرات بگیرد!

پروژه گاپ ترکیه و آسیب به کشورهای همسایه

به گفته محمدجواد عسکری؛ رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، کشور ترکیه با احداث سد ایلیسو که ۵۶ درصد از آب رودخانه دجله را مسدود می‌کند، موجب خشک شدن تالاب‌های عراق، سوریه و هورالعظیم و نابودی حدود ۶.۵ میلیون هکتار از اراضی این کشورها شده است.

بنا به نظر برخی کارشناسان، پروژه سدسازی ترکیه موسوم به "گاپ" که شامل ۲۲ سد و ۱۳ نیروگاه بر روی سرشاخه‌های دجله و فرات است، عراق، سوریه و ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد. این برداشت آب توسط ترکیه باعث خشک شدن اراضی کشاورزی عظیم عراق می‌شود که این خشکی زمین‌های عراق، دلیل ایجاد توده‌های گسترده گرد و غبار در ایران است تا کشاورزی ایران را نیز به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

کانون های گرد و غبار به شکلی است که هم‌اکنون وسعت مناطق غبارخیز داخلی ایران ۳۵ میلیون هکتار است که در ۲۳ استان پراکنده شده و هر سال ۴ میلیون‌ و ۲۳۰ هزار تن گردوغبار از آن بر می‌خیزد. از سویی کانون گردوغبارها با منشاء خارجی در حدود ۲۷۰ میلیون هکتار است که ۷ برابر کانون‌های داخلی است و میزان غبارخیزی آن‌ها ۱۸۰ میلیون تُن در هر سال است.

اما پروژه سدسازی ترکیه موسوم به "گاپ" به مثابه یک سلاح زیست محیطی مهلک علیه کشورهای غرب آسیاست. در صورتی که این پروژه به سرانجام برسد، عراق، سوریه و در نهایت بخش‌هایی از تالار «هورالعظیم» خوزستان خشک خواهد شد.

ورود گازهای سمی همراه با گرد و غبارها از دیگر آثاری است که می تواند از طریق روزنه های گیاه جذب شده و باعث بروز تغییر در ترکیبات گیاه شود، البته گرد و غبار در فصول گرم اثرات بسیار بدتری دارند تا جایی که کاهش اثر سموم آفت کش ها، ایجاد اختلال در رشد گیاه، شیوع بیماری ها و آفات، و ایجاد آسیب های فیزیکی را در پی دارد.

به غیر از اثرات نامطلوبی که گرد و غبار بر روی دام ها و پرندگان دارد، یکی از عوامل تاثیرگذار بر تولیدات کشاورزی، گرده افشانی است که بخش اساسی آن توسط زنبور عسل انجام می شود ولی گرد و غبار می تواند برروی سطح گل ها نشسته و آنها را از دید زنبورها مخفی کند.

با این اوصاف، آسیب گرد و غبار به کشاورزی، فراتر از اینهاست و عوارض مختلف، ماندگار و پابرجا دارد اما آثار نامطلوب گرد و غبار بر روی کشاورزی، موضوعی است که کمتر مورد توجه قرار می گیرد و چندان به آن پرداخته نمی شود، حضور وزیر امور خارجه در کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی می تواند توجه دادن آثار گرد و غبار به کشاورزی و امنیت غذایی باشد.

////////////////////

تهیه و تنظیم از امیر بابایی