به گزارش کارآفرین نیوز؛ آخرین آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور حاکی است با سپری شدن حدود ۲۷۰ روز از سال آبی، مجموع حجم آب در مخازن سدهای کشور به حدود ۲۶.۴۷ میلیارد مترمکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته ۵ درصد کاهش داشته است.
در عین حال، میزان پُرشدگی سد زاینده‌رود در استان اصفهان، سدهای استان تهران، سدهای استان خوزستان و سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه در شرایط فعلی به ترتیب حدود ۳۰ درصد، ۳۴ درصد، ۵۶.۷ درصد و ۶۸ درصد است.
کاهش مخازن آبی باعث شده که مدیریت مخازن و سدها، کنترل هفتگی برنامه منابع و مصارف سدها، اولویت جدی وزارت نیرو باشد و ممنوعیت کشت‌های پُرآب‌بر از جمله برنج در استان‌های مختلف کشور یکی از موضوعاتی است که با همکاری وزارتخانه‌های نیرو، کشاورزی و مشارکت مردم ساماندهی می شود. از سوی دیگر، معاونت علمی فناوری رئیس جمهور اعلام کرد از طرح‌های فناورانه و نوآورانه در زمینه آبیاری هوشمند و مدیریت منابع آب، حمایت ویژه به عمل می‌آورد.
در این خصوص، سال گذشته معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری، از دو طرح فناورانه در حوزه مدیریت منابع آب، حمایت کرد. طرح اول، توسعه فناوری عملکرد سنسور رطوبتی برای آبیاری هوشمند و جلوگیری از هدر رفت آب، و همچنین طرح دوم، در زمینه توسعه فناوری مرتبط با بومی‌سازی سامانه هوشمند شناسایی آب بدون درآمد، مدیریت اتفاقات و مدل‌سازی کیفی آب بود.
توسعه گلخانه، راهکاری در دوره کم‌آبی
در شرایط کم آبی، در کنار دشواری تامین آب در اقصی نقاط کشور برای مصرف شرب و بهداشتی، مسائل زیست محیطی مانند ریزگردها نیز افزایش می یابد و ریزگردها به بخش وسیعی از کشور بازمی گردند بالاخص اینکه حدود ۳.۵ میلیون هکتار اراضی کشاورزی در عراق، سوریه و ترکیه خشک شده اند و به چشمه‌های تولید ریزگردها تبدیل شده اند.
علاوه بر آن، دو بخش کشاورزی و صنعت نیز زیان می بینند و توان تولید انرژی در نیروگاه های برق آبی کاهش می یابد و نهایتا ممکن است منجر به مهاجرت و بیکاری و همچنین افزایش حاشیه نشینی در شهرها شود.
وابستگی درآمدی به کشاورزی، مدیریت سال های کم آب را سخت می کند زیرا به غیر از مزارع و باغات، در فقدان یا کاهش علوفه، دام ها نیز دچار مشکل می شوند.
در این خصوص یکی از راهکارهای موثر و مهم که می تواند باعث حفظ تولیدات کشاورزی در شرایط کم آبی شود راه اندازی و توسعه کشت گلخانه ای است زیرا بر اساس نظر کارشناسان کشاورزی، با استفاده از گلخانه‌ها می‌توان تولیدات بیشتری را در مساحت و مصرف آب کمتر به‌دست آورد؛ در گلخانه تقریباً به ۱۰ درصد مقدار مصرفی آب کشاورزان نیاز داریم که این باعث افزایش راندمان می‌شود.
یکی دیگر از ویژگی‌های گلخانه ها این است که با روش‌های مدرن و بروز مدیریت می‌شود و طبق اصول پیش می‌رود؛ علاوه بر این ویژگی‌ها احتمال اینکه در آینده‌ای نزدیک این صنعت پیشرفت کرده و بتوان آب تبخیر شده در گلخانه را دوباره به مایع تبدیل کرده و از آن استفاده کرد نیز وجود دارد که احتمالا تا ۱۰ سال دیگر این کار شدنی است. تاکنون نیز در ۲۰ سال اخیر گلخانه‌های احداث شده در ایران، بسیار موفق عمل کرده‌اند.
اگرچه هزینه احداث گلخانه بالاست اما با این شرایط و باتوجه به اینکه ۹۰ درصد آب در کشت گلخانه ای صرفه جویی می‌شود برای مقابله با کم آبی باید به توسعه کشت گلخانه ای توجه جدی شود. در واقع، افزایش ۱۰ برابری بهره وری آب در فضای گلخانه نسبت به فضای آزاد و افزایش ۱۰ تا ۱۲ برابری تولید، این الزام را ایجاد می کند که توسعه گلخانه ها در برنامه های ملی و بین دستگاهی در اولویت قرار بگیرد.
البته بر اساس برنامه ششم توسعه باید ۱۶هزارهکتار (هر سال سه هزار هکتار) گلخانه در استان‌های کشور احداث شود زیرا با توجه به شرایط کم‌آبی و کم‌بارشی که در برخی نقاط کشور وجود دارد، ایجاد اشتغال، افزایش تولید در واحد سطح، استفاده بهینه از آب کشاورزی، صادرات محصولات گلخانه‌ای و ارزآوری از مزایای ایجاد گلخانه‌ها است.
هر چند در مناطقی که خیلی گرم یا سرد باشد و هزینه خنک کردن یا گرم کردن گلخانه برای تولید محصول بالا برود، توصیه به احداث گلخانه نمی‌شود اما یکی دیگر از مزایای کشت‌های گلخانه‌ای کشت خارج فصل است.
از گاپ تا حق‌آبه هیرمند
از سوی دیگر، در همان زمان که ترکیه با پروژه های موسوم به گاپ که شامل ۲۲ سد و ۱۳ نیروگاه بر روی سرشاخه‌های دجله و فرات است، عراق، سوریه و ایران را تحت تاثیر کم آبی و ریزگردها قرار داده و عملا یک سلاح زیست محیطی مهلک را عملیاتی نموده است، افغانستان نیز با کم توجهی به قرارداد سال ۱۳۵۱ حق آبه هیرمند را نادیده گرفته است.
در این مورد، اخیرا و پس از انتقادات ایران، مقامات وزارت آب و انرژی افغانستان با سفر به ایران با مقامات ایرانی دیدار و گفتگو نمودند. براساس اعلام وزارت انرژی طالبان، هیات این وزارتخانه در بیست‌وپنجمین نشست کمیساریای آب رودخانه هلمند در تهران از تاریخ ۲۵ تا ۲۷ خرداد و با ریاست «مجیب‌الرحمن عمر آخوندزاده» معاون این وزارتخانه حضور یافته است.
کمیسیون آب هیرمند سالانه دو بار جلسه برگزار کرده و آخرین نشست آن با حضور مقامات دو کشور ایران و افغانستان در ولایت نیمروز برگزار شده بود.
وزارت انرژی طالبان همچنین تاکید کرده که در نشست اخیر در خصوص وضعیت غیرنرمال آبی سال ۱۴۰۰ با مقامات ایران گفتگو کرده و بر لزوم اجرای کامل معاهده میان دو کشور تاکید صورت گرفته است. پیش از این مقامات طالبان بر اجرای کامل حق‌آبه ایران و افغانستان تاکید کرده بودند.
در این راستا، «ذبیح‌الله مجاهد» سخنگوی طالبان موضوع حقابه بین افغانستان و ایران را حل شده دانست و گفت در صورتی که طرف افغانستان به اندازه کافی آب داشته باشد جمهوری اسلامی ایران نیز از آب مستفید خواهد شد.
به گفته «انعام الله سمنگانی»، معاون سخنگوی طالبان، بر اثر خشکسالی افغانستان هم با کمبود آب مواجه است و شاید حق آبه ایران از این بابت متأثر شده و این مسئله، قابل بحث است.
اما سخنگوی وزارت خارجه ایران در هفته گذشته و پیش از نشست هیات طالبان، درباره حق آبه هیرمند گفت: «برای ما یکی از مهم‌ترین سنجه‌های ارزیابی مسئولیت پذیری هیات حاکمه فعلی افغانستان، موضوع حق آبه ایران است. آنچه در کلام گفته می‌شود در عمل هنوز شاهد نبودیم. آبی به ایران نرسیده و طبیعی است که این را به عنوان یک عمل غیرمسئولانه در پرونده هیات حاکمه فعلی افغانستان ثبت و ضبط کردیم. توضیحاتی را می‌دهند و مسائل فنی را مطرح می‌کنند گفتیم آمادگی داریم که این مسائل فنی را حل کنیم و کمیساران عالی آب در افغانستان ملاقات داشتند ولی مهم این است که در عمل وزارت نیرو به ما گزارش دهد که این اتفاق رخ داده است.»
بر اساس اعلام علی اکبر محرابیان وزیر نیرو، طرف افغان در بیان اعلام کرده که حقوق جمهوری اسلامی را به رسمیت می شناسد و حتما رهاسازی آب انجام می شود اما تا این لحظه (روزهای گذشته) این کار صورت نگرفته و تذکرات لازم به آنها داده شده است.
نظر شما