به گزارش کارآفرین نیوز؛ در اوایل پاییز سال گذشته بود که علی صالح آبادی رییس کل بانک مرکزی خبر داد عرضه رمز پول ملی در دستور کار بانک مرکزی است، آن زمان که بازار رمزارزها داغ و صعودی بود تصور می رفت بانک مرکزی ایران نیز در نظر دارد مانند برخی کشورها، رمزارز عرضه نماید، اما بعدها این موضوع تکذیب و تاکید شد که رمز پول ملی، همان رمزارز موجود در بازار کویپتو نیست و با همدیگر تفاوت های اساسی دارند.

اما در روزهای گذشته، رییس کل بانک مرکزی وعده داد که بررسی‌ها و اقدامات لازم برای رمزریال در حال انجام است و مقرر شده که از شهریورماه شروع شود.

علی صالح آبادی در مورد ماهیت رمزریال و تفاوت آن با رمزارز نیز گفت: رمزریال به‌ جای همین اسکناسی که مردم در دست دارند، خواهد بود و فرد به‌ جای اینکه اسکناس داشته باشد رمزریال دارد؛ به آن مفهوم جهانی "رمزارز" نخواهد بود و ریال‌های اسکناس جای خود را به رمزریال می‌دهند.

شکل دیگری از اسکناس اما دیجیتال

آنگونه که از ظواهر امر، مشخص است رمزپول ایرانی یا همان رمزریال، شکل دیگری از اسکناس است که به صورت کاملا دیجیتال در اختیار مردم قرار خواهد گرفت. در رمزریال اصل پول به صورت الکترونیکی منتقل می‌شود و نیاز به تسویه بین بانکی نیست، به طوری که با تراکنشی که به واسطه رمزریال انجام می‌شود، کسبه بلافاصله می‌توانند وجه آن را دریافت کنند و پرداخت نیز برای مردم به صورت آنی انجام می‌شود

همچنین از ویژگی‌های این ابزار جدید پولی، سرعت بالاتر در انجام پرداخت از سوی مشتری، امنیت بالاتر و فراهم شدن فضایی نوین برای توسعه تجارت الکترونیک، عنوان شده است.

مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی نیز درباره ماهیت رمزپول ملی و استفاده آن، در سال گذشته گفته بود: دنیا به تمرکززدایی کامل در استفاده از این فن‌آوری نخواهد رسید، بلکه به نقطه تعادلی که می‌تواند رمزپول بانک‌های مرکزی باشد خواهد رسید.

اگرچه این معاون بانک مرکزی بر ضرورت پژوهش در این موضوع تاکید کرد که نشانه ای از عدم وضوح طرح رمزپول ملی در آن زمان بود، اما با اشاره به این بحث که رمزارزها را نمی توان به طور کامل، پول دانست، بر نظارت ناپذیری رمزارزها نیز صحه گذاشت و از چهار سناریو خبر داد که تدوین شده و برای آنها دو معیار تعیین شده ، معیار نخست میزان اقبال مردم به رمزارزها و معیار دوم میزان اقبال حاکمیت ها به رمزارزها بود.

بر این اساس، پیاده‌سازی زیرساخت فنی رمزپول ملی و تدوین مقررات آن در کنار پروژه های دیگری مانند ایجاد بسترهای مقرراتی و فنی لازم برای کیف الکترونیکی پول، راه‌اندازی سامانه‌های جدید مانند پل، تدوین مقررات بانکداری باز و کمک به راه‌اندازی نئوبانک‌ها از جمله اقداماتی بود که از سال گذشته در حال پیگیری در بانک مرکزی است.

مصوبات دولت در مورد رمزارزها

در مصوبه مردادماه ۱۳۹۸ هیات دولت، دو حوزه مجزای استخراج و مبادله برای رمزارزها در نظر گرفته شده است. مبادله رمزارزها نیز دو نوع است؛ مبادله ریال و ارز با رمزارز و مبادله کالا با رمزارز. مبادله کالا با رمزارز در بیشتر کشورها مجاز نیست و کمتر جایی است که استفاده از رمز ارز در شبکه پرداخت را ممنوع نکرده باشد. استفاده از رمز ارز در شبکه پرداخت به مثابه استفاده از ارز یک کشور بیگانه در مبادلات داخلی کشور است که تبعات زیادی خواهد داشت و ممنوع است.

همچنین در در مصوبه مرداد ۱۳۹۸ هیات دولت، اگرچه استخراج رمزارز آزاد شده است، اما مبادله رمزارز با پول رسمی کشور به شکلی که در صرافی‌های رمزارز اتفاق می‌افتد، ممنوع اعلام شده و همچنین تاکید شده است ریسک مبادله رمزارز نیز با معامله‌گران آن است و در صورت متضرر شدن، مسئولیت با افراد ذی‌نفع است.

اما این مصوبه، تناقضی داشت مبنی بر اینکه استخراج رمز ارز آزاد است، ولی مبادله آن ممنوع اعلام شد. برای رفع این تناقض، هیات دولت در تاریخ ۳۰ مهرماه ۱۳۹۹، مصوبه جدیدی داشت. در مصوبه سال ۹۹ گفته شد رمزارزهای استخراج شده را می‌توان در صرافی‌های معرفی شده توسط بانک مرکزی عرضه کرد تا برای امور واردات استفاده شود.

در این مصوبه، تاکید شد فقط رمزارزهای دست اولی که در مزرعه مجاز داخلی استخراج شده است قابلیت عرضه در صرافی‌های رسمی بانک مرکزی را خواهند داشت و افراد نمی‌توانند رمزارزها را پس از خرید و فروش و مبادله به این صرافی‌ها عرضه کنند.

هدف اصلی این مصوبه دولت، قانونی شدن استخراج رمزارز بود اگرچه تا پیش از آن نیز به صورت غیرقانونی انجام می‌گرفت در حالیکه تنها برای ارقام کوچک‌ (چندین میلیون دلار) از رمزارزها برای صادرات و واردات استفاده می شود و جابه‌جا کردن رقم‌های بزرگ رمزارز بدون متوجه شدن نهادهای ناظر بر تحریم‌ها ممکن نیست.

راه حل میانی رمزارزها و اسکناس ها

از سوی دیگر، پروژه بانک مرکزی برای عرضه رمزپول بر این محور کارکردی است که رمزپول‌ها راه‌حل میانی رمزارزها و اسکناس و مسکوک رایج کشورها هستند از طرفی پول‌های سنتی را داریم که با پشتوانه در بانک‌های مرکزی منتشر می‌شوند و از طرف دیگر، رمزارزها را داریم که با پشتوانه اقبال مردمی اعتبار یافته‌اند.

کشورهای زیادی در حال بررسی انتشار رمزپول ملی هستند. چین طرح رمزپول ملی را به صورت آزمایشی اجرا کرده است. کشور ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای فعال در این زمینه، به دنبال انتشار رمزپول بانک مرکزی با پشتوانه ریال است. ارزش رمزپول ریالی هیچ تفاوتی با ریال اسکناس و مسکوک نخواهد داشت و تنها تفاوت آن، محیط استفاده و به کارگیری آن خواهد بود.

همان روال و فعالیت‌هایی که برای انتشار پول ملی به صورت اسکناس و مسکوک انجام می‌گیرد، برای رمزپول نیز انجام خواهد گرفت و مشابه همان پول‌ نیز، آثاری بر نقدینگی کشور خواهد گذاشت. اگر برای انتشار اسکناس و مسکوک هزینه‌هایی برای چاپ و ارتقای ویژگی‌های امنیتی انجام می‌گرفت، برای رمز پول نیز باید سرمایه‌گذاری در ایجاد زیرساخت و ارتقای امنیت در برابر هک و تخلفات مشابه انجام گیرد.

به عبارتی، کارکرد رمزپول همچون اسکناس و مسکوک معمول خواهد بود، اما به صورت غیرحضوری و دیجیتال. رمزپول ذات مجازی و دیجیتال دارد و رمزپولی که در کیف پول مجازی افراد نگهداری می‌شود، با پولی که افراد در حساب‌های بانکی خود نگهداری می‌کنند متفاوت است زیرا رمزپول در واقع در اختیار خود افراد است و بانک‌ها در نگهداری آن دخالت نخواهند داشت.

مکمل و نه جایگزین

اکنون بنا به گفته رییس کل بانک مرکزی قرار است از شهریورماه رمزپول ملی عرضه شود و "رمز ریال" به عنوان یک ابزار جدید پرداخت شروع به کار نماید، اگرچه این طرح به صورت آزمایشی انجام خواهد شد.

در سال های اخیر، بانک مرکزی به علت تغییر وضعیت اقتصادی و توسعه فناوری‌های جدید، طرح‌های مختلفی برای افزایش کارکرد واحد پول ملی (ریال) ارائه کرده است. رفرم پولی یا حذف چهار صفر از ریال و همچنین رمزریال، دو مورد از این طرح‌ها هستند که البته ارتباطی با یکدیگر ندارند.

در واقع، قرار است ریال اسکناسی جای خود را به رمز ریال بدهد و این اقدام در راستای هوشمندسازی پول ملی انجام می‌شود. یکی از ویژگی های اصلی رمزریال این است که می‌تواند سرعت گردش پول را کاهش دهد چرا که رمزریال مربوط به مصرف کننده نهایی بوده و پول پُرقدرت شبکه بانکی محسوب نمی‌شود و در صورتی که استفاده از رمزریال گسترده شود، با کاهش ضریب فزاینده درنهایت می‌تواند در زمینه مهار تورم نیز نقش داشته باشد.

نکته دیگر این است که رمز ریال قابلیت سرمایه‌گذاری ندارد و فقط به عنوان یک جایگزین برای اسکناس فعلی عمل خواهد کرد. رمز ریال، مکمل پول نقد است و نه جایگزین آن و در کنار سایر ابزارهای پرداخت روزمره مانند کارت بانکی، اینترنت بانک و همراه بانک فعال خواهد شد و به افزایش سرعت مبادلات پولی کمک خواهد کرد.

اقدام بانک مرکزی ایران برای عرضه رمز ریال که یکی از اهداف آن بین‌المللی کردن ریال عنوان شده، در شرایطی است که بزرگترین بانک‌های مرکزی جهان از جمله بانک مرکزی اروپا نیز خیز بلندی را برای انتشار پول‌های دیجیتالی آغاز کرده؛ خیزی که گذشته از تلاش برای روان‌سازی سیستم‌های پرداخت و رفع ضعف‌های گردش پول‌های سنتی، تحت تاثیر نگرانی روز افزون آنها از گسترش بازار رمزارزها و مبادله بر پایه آنهاست. بانک‌های مرکزی نسبت به از دست دادن کنترل نظام انتشار پول و مبادلات پولی با رواج رمرزارزها نگران هستند.

در مجموع، حدود 86 درصد از بانک‌های مرکزی در سراسر جهان در حال بررسی پروژه ارز دیجیتال ملی هستند، اما تاکنون تنها کشورهایی مانند نیجریه و باهاماس آن را راه‌اندازی کرده‌ و در اختیار مردم قرار داده‌اند. همچنین این پروژه در کشورهایی مانند روسیه، چین، تایلند، مالزی، سنگاپور و آفریقای جنوبی در مرحله آزمایش است.

هشدارهای کارشناسان

البته در عین حال برخی از دیگر کارشناسان نیز هستند که پروژه رمزپول ملی را اصولا موفق نمی دانند و برای آن، ایرادات اساسی را وارد می کنند. این دسته از کارشناسان معتقدند که کارایی رمزپول های ملی از کوین های باثبات در دنیا ضعیف تر است و اولین مشکلی که ارزهای دیجیتال بانک مرکزی دارند، این است که آنها روی بلاکچین‌های عمومی قرار ندارند لذا مثلا نمی‌توانید این ارز را در یک قرارداد هوشمند سپرده‌گذاری کنید و سود سالانه دریافت کنید.

علاوه بر این، رمزپول‌های بانک مرکزی با شکل فعلی، به هیچ‌وجه قابلیت برنامه‌نویسی و هوشمندسازی ندارند یعنی نمی‌توانید از آنها در یک قرارداد هوشمند حوزه دیفای (امور مالی غیرمتمرکز) استفاده کنید و اگر یک ارز ملی که به حالت دیجیتالی تبدیل شده، در یک قرارداد هوشمند قرار بگیرد و با مشکل مواجه شود، بانک مرکزی آن کشور دچار یک ریسک فنی سیستماتیک خواهد شد.

به اعتقاد این کارشناسان، همچنین یکی دیگر از چالش‌های بزرگ روبه‌روی بانک‌های مرکزی، خدمات‌رسانی به مشتریان است. بانک‌های مرکزی وقتی رمزپول ارائه می‌دهند، به‌نوعی یکسری کارکردهای بانک‌های تجاری را می‌پذیرند و به‌دلیل اینکه تابه‌حال خدمات‌رسانی به مشتریان نهایی نکرده‌اند، در این زمینه بسیار ضعیف هستند.